Como se devem verter os antigos: Luciano e o século XVIII português

Jacyntho Lins Brandão

Resumo


Trois traductions de Comment on doit écrire l’histoire de Lucien de Samosate ont été publiées au XVIIIe siècle en Portugal: les deux premières, dans un seul volume, l’une à côté de l’autre, par les Frères Jacintho de São Miguel et Manoel de Santo António (1733), et la dernière par le Père Custódio de Oliveira (1771). Cet article analyse les trois traductions et leurs paratextes (préfaces, dédicaces, appréciations et notes), en posant trois sortes de questions: a) porquoi traduire; b) comment traduire; c) comment juger les options idéologiques des traducteurs par rapport au contexte politique et culturel de l’Illuminisme portugais.


Palavras-chave


Lucien de Samosate; théorie de l’histoire; Illuminisme portugais; traduction; tradition classique

Texto completo:

PDF

Referências


BRANDÃO, J. L. A “pura liberdade” do poeta e o historiador. Ágora: estudos clássicos em debate, Aveiro, n. 9, p. 9-40, 2007.

CANFORA, L. Teorie e tecnica della storiografia classica. Roma: Laterza, 1974.

CUNHA, Celso. A questão da norma culta brasileira. Rio de Janeiro: Tempo Brasileiro, 1985, p. 80.

FINLEY, Moses I. Uso e abuso da história. São Paulo: Martins Fontes, 1989.

FUENTES-GONZÁLEZ, Pedro Pablo. Lucien de Samosate. In: GOULET, Richard (org.). Dictionnaire des philosophes antiques. Paris: CNRS Éditions, 2005. v. 4, p. 131-160.

HARTOG, François (org.). A história de Homero a Santo Agostinho. Prefácios de historiadores e textos sobre a história reunidos e comentados por François Hartog, traduzidos para o português por Jacyntho Lins Brandão. Belo Horizonte: UFMG, 2001.

LIMA, Luiz Costa. História. Ficção. Literatura. São Paulo: Companhia das Letras, 2006.

LUCIAN. How to write History. In: Lucian with an English translation. Ed. by K. Kilburn. Cambridge, Mass./ London: Harvard University Press/ Heinemann, 1959. V. VI, p. 1-73.

LUCIAN. Arte historica de Luciano Samosateno. Traduzida do grego em duas versões portuguezas pelos Revs. Padres Fr. Jacintho de São Miguel, cronista da congregação de S. Jeronymo, e Fr. Manoel de Santo Antonio; monge da mesma congregação em Portugal. Dadas à luz pelo Padre Joseph Henriques de Figueiredo, presbytero do habito de S. Pedro e capellão da Rainha Nossa Senhora. Lisboa Occidental: Officina da Musica, 1733.

LUCIAN. Sobre o modo de escrever a História. Tradução de Custódio José de Oliveira. Lisboa: Régia Oficina Tipográfica, 1771.

LUCIAN. Sobre o modo de escrever a História. Tradução de Custódio José de Oliveira. Segunda edição novamente corrigida e adicionada em suas notas. Lisboa: Régia Oficina Tipográfica, 1804.

LUCIAN. In: Πῶς δεῖ ἱστορί συγγράφειν. Ιn: Luciani opera. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit M. D. Macleod. Oxford: Clarendon, 1980. p. 287-319.

LUCIAN. In: Πῶς δεῖ ἱστορί συγγράφειν. In: Luciani Samosatensis opera. Ex recognitione Caroli Iacobitz. Leipzig: Teubner, 1887. v. II, p. 1-30.

LUCIAN. Quomodo historia conscribenda sit. In: Luciani Samosatensis opera quae quidem extant. Cum Gilberti Gognati et Ioannes Sambuci annotationibus; narratione item Vita & Scriptis Authoris Iacobi Zvingeri. Bâle: Sebastianus Henricpetri, 1563. v. II, p. 361-431.

LUCIAN. Quomodo historia conscribenda sit. In: Lucianus recognovit Iulius Sommerbrodt. Berlim: Weidmann, 1893. v. secundi pars prior.

LUCIAN. Quomodo historia conscribenda sit. In: Lucianus Samosatensis. Franciscus Fritzchius recensuit. Rostock: 1860-1882.

LUCIAN. Lucien de la traduction de N. Perrot, Sr. D’Ablancourt. Nouvelle edition, reveüe et corrigée. Amsterdam: Chez Pierre Mortier, [1709]. v. 2.

LUCIAN. Oeuvres. Texte établi et traduit par Jacques Bompaire. Paris: Les Belles Lettres, 1993.

LUCIAN. Wie man Geschichte schreiben soll. Herausgegeben, übersetzt und erläutert von H. Homeyer. München: W. Fink, 1965.

MORAIS, Carlos. A gramática de grego de João Jacinto de Magalhães no contexto da reforma pombalina: A primeira gramática de grego em língua portuguesa. Aveiro: Universidade de Aveiro, 2000.

NORDEN, Eduard. La prosa artística griega de los orígenes a la edad augustea. Traducción de Omar Álvarez y Cecilia Tercero. México: Universidad Nacional Autónoma de México, 2000.

SCHWARTZ, J. Biographie de Lucien de Samosate. Bruxelles: Latomus, 1965.

SELIGMANN-SILVA, Márcio. Do gênio da língua ao tradutor como gênio. In: MARQUES, Luiz. A constituição da tradução clássica. São Paulo: Hedra, 2004. p. 258-259.




DOI: http://dx.doi.org/10.17851/1983-3636.1.0.3-26

Apontamentos

  • Não há apontamentos.


Direitos autorais 2008 Jacyntho Lins Brandão

Licença Creative Commons
Este obra está licenciado com uma Licença Creative Commons Atribuição 4.0 Internacional.

Nuntius Antiquus
ISSN 2179-7064 (impressa) / ISSN 1983-3636 (eletrônica)

Licença Creative Commons
Esta obra está licenciada com uma Licença Creative Commons Atribuição 4.0 Internacional.